Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi: Korozyonun Sessiz Tehlikesi ve Risk Yönetimi
Özlem ÖZDİLEK İSLAMOĞLU Özlem Akademi Eğitim Danışmanlık AŞ.
Genel Müdür
Kimya Yük. Müh. - A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı E. İş Başmüfettişi - E. İş Teftiş İst. Grp. Bşk. Yrd. Senior Non-Key Expert - EuropeAid Turkey Project - (EuropeAid130724/D/SER/TR) ASQ- Reliasoft Reliability Expert- Certified Functional Safety Expert (CFSE)
Endüstriyel tesislerde, korozyon mekanizmaları ciddi riskler oluşturabilir. Korozyon, metal yapıları zayıflatarak ciddi hasarlara neden olabilir ve bu da büyük kazalara yol açabilir. Bu nedenle, API 571 standardına ve NACE Korozyon atlaslarına ve diğer korozyon Rehber ve atlaslarına dayalı olarak korozyon mekanizmalarının belirlenmesi ve proses için korozyon haritalama, tesislerin güvenliği ve sürdürülebilirliği için kritik bir öneme sahiptir. Bu makalede, neden bu sürecin önemli olduğunu ve nasıl uygulandığını anlatacağız.
Yönetmelik ve tebliğler Kapsamında Yükümlülükler
Resmî Gazete’de 02.03.2019 tarih ve 30702 sayı ile yayınlanmış olan BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK EK-3 GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ VE UNSURLARI ve madde 2.3, 2.3.1 ‘de bakım süreçlerinin nasıl yönetilmesi gerektiği belirtilmektedir.
2.3. İşletim kontrolü unsurunda; sistem arıza riskinin azaltılması amacıyla izleme ve kontrolle ilgili en iyi uygulama örnekleri hakkındaki bilgileri de dikkate alarak; tesisin bakımı, prosesler, ekipmanlar, uyarı sistemleri ile geçici durdurmaları da içeren güvenli işletme için yöntem ve talimatların oluşturulması; tesiste kurulu bulunan yaşlanan ekipman ile korozyona yönelik risklerin yönetimi ve kontrolü amacıyla; kuruluştaki ekipmanların durumunu izlemek ve kontrol etmek için strateji, metodoloji, uygun takip eylemleri ve gerekli önleyici tedbirlerini belirlemek için, işletmeci;
2.3.1. Önleyici ve düzeltici bakıma ilişkin bir bakım planı oluşturur. Bu planda; bakım yönetimi, bakım stratejisi, hedefler, bakımdan sorumlu personel, bakım sıklığı ve bakım kayıtlarının nasıl tutulduğu gösterilir.
Ayrıca;
Resmî Gazete’de 19.04.2019 tarih ve 30750 sayı ile yayınlanmış olan Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili Hazırlanacak Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi Tebliği ile Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili Hazırlanacak Güvenlik Raporu Tebliğinin Ek-2 ASGARİ BİLGİLER İÇERİĞİ bölümünde NET olarak “ekipmanlarda oluşabilecek hasar mekanizmalarına (korozyon, erozyon v.b) ilişkin bilgiler ve bu hasar mekanizmalarına karşı alınan önlemler hakkında bilgi” talep edilmiştir.
BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
EK-3 GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ VE UNSURLARI
2.3.2. Kuruluşta bulunan iş ekipmanları için, planlanan bakım planında özellikle; mekanik gerilme, darbe, titreşim, korozyon, erozyon ve kimyasal hasar da dâhil olmak üzere her türlü harici ve dâhili etkeni değerlendirir.
Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili Hazırlanacak Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi Tebliği ile Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili Hazırlanacak Güvenlik Raporu Tebliği EK-2 GÜVENLİK RAPORUNDA BULUNMASI GEREKLİ ASGARİ BİLGİNİN İÇERİĞİ - 1.4.6 Diğer bilgiler EK-2 BKÖP BELGESİNDE BULUNMASI GEREKLİ ASGARİ BİLGİNİN İÇERİĞİ
1.3.6 Diğer bilgiler
Tehlikeli maddelerin işlendiği, depolandığı, aktarıldığı proses koşulları ile tehlikeli maddenin niteliği, çevresel koşullar dikkate alınarak; ekipmanlarda oluşabilecek hasar mekanizmalarına (korozyon, erozyon v.b) ilişkin bilgiler ve bu hasar mekanizmalarına karşı alınan önlemler hakkında bilgiye yer verilir.
Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili Hazırlanacak Güvenlik Raporu Tebliği
EK-2 GÜVENLİK RAPORUNDA BULUNMASI GEREKLİ ASGARİ BİLGİNİN İÇERİĞİ
2.1.3.2: Tesis ve proseslerin işletilmesi
b) Bakım politikası ve uygulanması: İşletmede büyük kazaları önlemek ve sonuçlarını sınırlandırmak amacıyla, önleyici ve düzeltici bakıma ilişkin oluşturulan bakım planında; bakım yönetimine, bakım stratejisine, hedeflere, bakımdan sorumlu personele, bakım sıklığına, ekipmanlara yönelik bakım faaliyetlerinin hangi önceliklere göre sıralandığına, bakım ve arıza kayıtlarının nasıl tutulduğuna ilişkin yöntemler hakkında bilgilere yer verilir. Oluşturulan bakım planında özellikle; mekanik gerilme, darbe, titreşim, korozyon, erozyon da dâhil olmak üzere her türlü harici ve dâhili etkenlerin nasıl değerlendirildiğine ilişkin bilgilere yer verilir demektedir.
Neden Korozyon mekanizmaları çıkarma ve haritalandırma?
Korozyon mekanizmaları çıkarma ve haritalandırma ile korozyon risk değerlendirmesi, büyük endüstriyel kazaların önlenmesinde önemli bir rol oynar. Peki; API 571 standardına dayalı olarak korozyon mekanizmalarının belirlenmesi ve proses için korozyon haritalama neden önemli?.
Bu, sadece işimizi daha güvenli hale getirmekle kalmaz, aynı zamanda tesisimizin uzun vadeli performansını ve verimliliğini artırır. İşte neden bu konunun üzerine gitmeliyiz açıklayalım:
1. Korozyon, Potansiyel Tehlikelerin Kaynağıdır: Korozyon, metal yapıları zayıflatan ve kritik ekipmanlarda hasara yol açabilen bir süreçtir. Bu hasar, proses güvenliğini tehdit eder ve büyük kazalara yol açabilir. Korozyon mekanizmalarının belirlenmesi, bu potansiyel tehlikeleri tespit ederek, önlem almanın ilk adımıdır.
2. Veriye Dayalı Kararlar: API 571 ve Nace Korozyon Atlasları, tesisinizdeki korozyon risklerini tanımlamak için kullanılan bir çerçeve sunar. Bu, veriye dayalı kararlar almanıza olanak tanır. Hangi ekipmanın daha yakından incelenmesi gerektiğini, hangi bölgelerin öncelikli bakım gerektirdiğini ve hangi ekipmanın değiştirilmesi gerektiğini bilimsel bir temele dayalı olarak belirlemenizi sağlar.
3. İyi Bakım Pratiği: Korozyon mekanizmalarının belirlenmesi ve korozyon haritalama, düzenli bakımın ve onarımın nasıl yapılacağını yönlendiren bir harita gibidir. Bu, iş sürekliliğini ve tesisin uzun vadeli performansını sürdürmek için kritik bir öneme sahiptir. Erken müdahale ve düzenli bakım, büyük onarımları ve iş kaybını önler.
4. Yasal ve Düzenleyici Uyumluluk: Ülkemizde ve endüstriyel sektörde, korozyonla mücadele ve proses güvenliği ile ilgili yasal düzenlemeler vardır. Bunlardan birisi de "BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK" tir. API standartlarına uyum, bu düzenlemelere uyumluluğumuzu gösterir ve yasal sorumluluklarımızı yerine getirmemize yardımcı olur.
5. Maliyet Tasarrufu: Erken dönemde korozyon risklerini tespit etmek ve önlem almak, uzun vadeli maliyetleri düşürür. Beklenmedik arızaların ve iş kaybının maliyeti, düzenli bakım ve risk değerlendirmeleri yapmanın ötesindedir.
API 571 kapsamında korozyon mekanizmalarının belirlenmesi ve proses için korozyon haritalama yapmak, proses emniyetimizi artırmamızın ve tesisimizin daha sürdürülebilir hale gelmesinin anahtarıdır.
Korozyonun Tehlikeleri
Korozyon, endüstriyel tesisler için potansiyel bir tehdit oluşturur. Metal yapılar zamanla korozyona uğrayarak zayıflarlar ve bu da ciddi sonuçlara yol açabilir. İşte korozyonun tehlikelerinin bazıları:
Ekipman Arızaları: Korozyon, tesis ekipmanlarında arızalara yol açabilir, bu da iş sürekliliğini tehlikeye atar.
Güvenlik Riskleri: Hasar görmüş ekipmanlar ve yapılar, çalışanların güvenliğini tehlikeye atar.
Çevresel Etkiler: Korozyon, sızıntılara ve çevresel kirliliğe neden olabilir, bu da çevresel etkileri artırır.
Maliyetler: Beklenmedik arızalar ve büyük onarımlar, işletme maliyetlerini artırır.
API 571 ve NACE Korozyon Atlası Korozyon Mekanizmaları
API 571 ve Nace Korozyon Atlası, malzeme ve korozyon mekanizmaları hakkında kapsamlı bilgiler sunar. Bu standardın kullanılması, korozyon mekanizmalarını anlama ve tanımlama yeteneğini artırır. API 571ve Nace Korozyon Atlası, aşağıdakileri içerir:
Korozyon Mekanizmaları: Standart ve atlaslar, farklı korozyon türlerini ve mekanizmalarını açıklar.
Risk Değerlendirmesi: Korozyon risklerinin değerlendirilmesi için bir çerçeve sunar.
Önleyici Bakım: Korozyonun önlenmesi ve yönetilmesi için öneriler sunar.
Proses İçin Korozyon Haritalama
Proses için korozyon haritalama, korozyon risklerini daha iyi anlamamıza ve yönetmemize yardımcı olan bir araçtır. Bu süreç, şunları içerir:
Veri Toplama: Korozyon risklerini belirlemek için sahada veri toplanması.
Veri Analizi: Toplanan verilerin analizi, hangi bölgelerin daha fazla risk altında olduğunu belirlemek için kullanılır.
Haritalama: Riskli bölgelerin haritalanması, gelecekteki önlemlerin planlanmasına yardımcı olur.
Bakım ve Onarım Stratejileri: Hangi ekipmanların öncelikli olarak bakım gerektirdiği ve hangilerinin değiştirilmesi gerektiğinin belirlenmesi yapılır.
Korozyonla Mücadelede Kalınlık Ölçümleri Yetersiz mi? NDT'nin Önemi
Endüstriyel ekipmanların güvenliği ve sürdürülebilirliği için korozyonla mücadele önemlidir. Korozyon, metallerin zamanla bozulmasına ve ciddi hasara yol açmasına neden olan bir süreçtir. Ancak, korozyonla etkili bir şekilde mücadele etmek sadece kalınlık ölçümleri yapmakla sınırlı değildir.
Endüstriyel ekipmanların güvenliği ve sürdürülebilirliği için korozyonla mücadele önemlidir. Korozyon, metallerin zamanla bozulmasına ve ciddi hasara yol açmasına neden olan bir süreçtir. Ancak, korozyonla etkili bir şekilde mücadele etmek sadece kalınlık ölçümleri yapmakla sınırlı değildir. Bu makalede ayrıca neden sadece kalınlık ölçümleri yapmanın yetersiz olduğunu ve NDT tekniklerinin doğru kullanımının neden önemli olduğunu ele alacağız.
Kalınlık Ölçümleri: Yetersiz Bir Yaklaşım
Kalınlık ölçümleri, ekipmanların korozyona maruz kalıp kalmadığını ve ne kadar kalın olduğunu belirlemek için önemli bir yöntemdir. Ancak, sadece kalınlık ölçümleri yapmanın bazı sınırlamaları vardır:
Korozyon Mekanizmalarını Tanımlamaz: Kalınlık ölçümleri, yüzeydeki hasarı gösterir, ancak hasarın altında yatan korozyon mekanizmalarını tanımlamaz. Bu, korozyonun neden olduğu hasarın kök nedenini anlamamızı engeller.
Önceliklendirme Yapmayı Zorlaştırır: Sadece kalınlık ölçümleri ile, hangi ekipmanın öncelikli bakıma ihtiyaç duyduğunu belirlemek zorlaşır. Tüm ekipmanlar aynı ölçüde muayene edilmelidir, bu da zaman ve kaynak kaybına neden olabilir.
NDT Tekniklerinin Rolü
Korozyonla mücadelede NDT teknikleri, sadece kalınlık ölçümlerine göre daha fazla bilgi sağlar:
Korozyon Mekanizmalarını Tanır: NDT teknikleri, korozyon mekanizmalarını tanımamıza yardımcı olur. Örneğin, manyetik parçacık muayenesi (MPI) yüzey çatlaklarını tespit ederken, gelişmiş ultrasonik testler korozyonun derinliğini ve yayılma şeklini gösterebilir.
Önceliklendirme Sağlar: NDT teknikleri, hangi ekipmanların öncelikli muayeneye ihtiyaç duyduğunu belirlememize yardımcı olur. Bu, kaynakların etkili bir şekilde kullanılmasını ve en kritik alanlara odaklanılmasını sağlar.
Müdahale ve Onarım Stratejilerini Geliştirir: NDT sonuçlarına dayalı olarak, uygun müdahale ve onarım stratejileri geliştirilir. Bu, korozyonla mücadelede daha etkili bir yaklaşım sağlar.
Korozyon Risk Değerlendirmesi: API 580 ve API 581 Perspektifi
Endüstriyel tesislerde, korozyonun oluşturabileceği risklerin doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve yönetilmesi kritik bir öneme sahiptir. API 580 ve API 581, korozyon risk değerlendirmesi için kapsamlı ve sistematik bir yaklaşım sunar.
API 580: Risk Tabanlı İşletme ve Bakım (RBI)
API 580, risk tabanlı işletme ve bakımın temel prensiplerini belirleyen bir standarttır. Korozyon uzmanları, bu standarttı kullanarak tesislerdeki korozyon risklerini değerlendirebilir:
Veri Toplama ve Analizi: API 580, tesisin operasyonel ve tasarım verilerini toplamayı ve analiz etmeyi önerir. Bu veriler, potansiyel riskli bölgeleri belirlemek için kullanılır.
Risk Değerlendirmesi ve Önceliklendirme: API 580, risk değerlendirmesi yaparak hangi bölgelerin daha yüksek risk taşıdığını belirlemeye yardımcı olur. Risk değerlendirmesi sonucunda, öncelikli bakım veya değişiklik ihtiyacı olan alanlar belirlenir.
API 581: Basınçlı Ekipmanlar İçin Risk Tabanlı İzleme (RBI)
API 581, basınçlı ekipmanların risk tabanlı izlemesi için rehberlik eder. Korozyon uzmanları, bu standartı kullanarak korozyon risklerini daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirebilir:
Korozyon Mekanizmalarının Belirlenmesi: API 581, kullanılan malzemeler ve çalışma koşulları temelinde hangi tür korozyon mekanizmalarının beklenmesi gerektiğini tanımlar.
Korozyon Oranı ve Büyüme Hızı: API 581, korozyon oranlarını ve büyüme hızlarını tahmin etmek için kullanılacak metodolojileri sunar. Bu, korozyonun zaman içinde nasıl ilerleyeceğini anlamada yardımcı olur.
API 580 ve API 581 standartları, korozyon risk değerlendirmesinde disiplinli bir yaklaşım sağlar. Korozyon uzmanları, bu standartları kullanarak tesislerdeki korozyon risklerini belirleyebilir, önceliklendirme yapabilir ve uygun önlemleri alabilir. Bu yaklaşım, operasyonel güvenlik, tesisin sürdürülebilirliği ve maliyet tasarrufu sağlamada önemli bir rol oynar.
Korozyon risk değerlendirmesi, endüstriyel tesislerin güvenliğini ve verimliliğini artırmak için vazgeçilmez bir adımdır. API 580 ve API 581 standartlarının uygulanması, korozyon uzmanlarına kapsamlı bir çerçeve sunar ve korozyon risklerini etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur.
Sonuç Olarak;
Kalınlık ölçümleri önemli bir korozyon değerlendirme yöntemidir, ancak tek başına yetersizdir. NDT teknikleri, korozyon mekanizmalarını tanımamıza, önceliklendirme yapmamıza ve daha etkili müdahale stratejileri geliştirmemize yardımcı olur. Korozyonla mücadelede, doğru teşhis ve stratejiler geliştirmek için NDT tekniklerinin kullanılması büyük bir öneme sahiptir, ancak öncesinde API 653'de verilen sıralamaya göre Korozyon Mekanizmalarının Çıkarılması Haritalandırılması ve Risk Değerlendirmesi yapılması gereklidir.
Comments