MUHTEMEL PATLAYICI ORTAMDA KULLANILAN EKİPMANLARIN UYGUNLUK KONTROL HİZMETİ

Uzman Kadromuzla Detaylı ve Mühendislik Çözümleri Üreterek Exproof Ekipman ve Tesisat Uygunluk Raporu Hazırlıyoruz!...

Uygunluk Kontrolü Nedir?

Muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan ekipmanların, uygunluk belgesi kapsamındaki özelliklerinin devam etme durumuna ilişkin TS EN 60079 ve TS EN ISO 80079 standart serilerine göre yapılan muayeneyi ifade etmektedir.

Mevzuattaki Yeri Nedir?

​

İşletmelerde mevcut bulunan ya da yeni satın alınarak montajı yapılacak olan ekipmanların bakımları işyerlerindeki bakım elemanları veya taşeron firma elemanları tarafından yapılmaktadır.

​

Ancak söz konusu ekipmanların bakımının bu ekipmanların bakımı konusunda eğitim almış ve sertifikalandırılmış elemanlar tarafından yapılmaması durumunda ekipmanın Ex özelliğinin bozulması ve hatta sertifikasının geçersiz olması söz konusu olacaktır.

​

Patlayıcı gaz ortamlarında bulunan elektrikli cihazları ve elektrik tesisatının yapısı, denetlenmesi, tamir ve bakımı hakkında yayınlanmış olan aşağıdaki standartlara göre Ex ekipmanların montaj, bakım, büyük bakım, modifikasyon ve revizyonlarının yapılması gerekmektedir:

​

Söz konusu standartlar montaj, bakım, büyük bakım, modifikasyon ve revizyonların ayrıntılarını ve gerekliliklerini ayrıntıları ile anlatmaktadır ve TSE tarafından da yayınlanmış ve TS EN standartı olarak kullanıma sunulmuştur.

​

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 30 Nisan 2013 tarih ve 28633 sayılı ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK EK-2 Madde 2.4.'de "Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulabilir.

Bu kural 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’nin 4 üncü mükerrerinde yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmeliğe (2014/34/EU) göre ekipman veya koruyucu sistem sayılmayan ancak tesiste yerleştirildikleri yerlerde kendileri bir tutuşturma tehlikesi oluşturan iş ekipmanları ve bağlantı elemanları için de geçerlidir. Bağlantı elemanlarında herhangi bir karışıklığa meydan vermemek için gerekli önlem alınır."denmektedir.

​

Yine aynı yönetmeliğin Ek-2 madde 2.5.'de "Patlama riskini en aza indirmek ve olası bir patlamada, patlamayı kontrol altına almak, işyerine ve işekipmanlarına yayılmasını en aza indirebilmek için; işyerleri, iş ekipmanları ve bunlarla bağlantılı tüm cihazların tasarımı, inşası, montajı ve yerleştirilmesi, bakım, onarım ve işletilmesinde gerekli tüm önlemler alınır. Her bakım ve onarım sonrasında tesisin, ekipmanların veya koruyucu sistemlerin Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmeliğe (2014/34/EU) uygunluğunun devam edip etmediği, bağlantılarının ve montajlarının durumu kontrol edilir. İşyerlerinde patlamanın fiziksel tesirlerinden çalışanların etkilenme riskini en aza indirmek için uygun önlemler alınır." denmektedir.

​

Yönetmeliğin EK-2 madde 2.8.'de ise ehil kişilerin bu değerlendirmeyi yapması zorunlu kılınmıştır. Yönetmeliğe göre; patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı kanıtlanacaktır. Patlamadan korunmayı sağlamak için bütün koşullar yerine getirilir. Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve/veya deneyimli ehil kişilerce yapılır.

​

Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik (2014/34/EU):

​

30/12/2006 tarihli ve 26392 dördüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik (94/9/AT), yürürlükten kaldırılmıştır.

​

İlgili Standartlar:

Yönetmeliğe göre ister elektrik ister elektronik isterse mekanik ekipman olsun her daim Ex özelliğinin korunduğunun ispat edilmesi gerekmektedir.

​

• EN 60079 –0 - Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- bölüm 0: Teçhizat - Genel özellikler

• EN 60079-0/A11 - Patlayıcı ortamlar – Bölüm 0: Donanım – Genel kurallar

• EN 60079 -14:  - Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - bölüm 14: Elektriksel tesislerin tasarımı, seçimi ve monte edilmesi

• EN 60079-14/AC - Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - Bölüm 14: Elektriksel tesislerin tasarımı, seçimi ve monte edilmesi

• EN 60079 -17 - Patlayıcı ortamlar - Bölüm 17: Elektrik tesisatlarının muayenesi ve bakımı

• EN 60079 -19- Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - Bölüm 19: tamir, büyük bakım ve çalışır duruma getirme

• EN 60079-19:2011/A1 - Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - Bölüm 19: Tamir, büyük bakım ve çalışır duruma getirme

​

Söz konusu standartlar montaj, bakım, büyük bakım, modifikasyon ve revizyonların ayrıntılarını ve gerekliliklerini ayrıntıları ile anlatmaktadır.

​

EN 60079-19 Ek B  “Sorumlu Kişiler” ve “Operatörler”in Bilgi Birikimleri, Deneyimleri ve Yeterlikleri:

​

EN 60079-19 standartı B.1'de Bu ek, bu standart'da belirtilen kişilerin bilgi birikimlerini, deneyimlerini ve yeterliklerini belirtir. B.2'de ise "Bilgi birikimi ve deneyim" ile B.2.1'de "Sorumlu kişiler"in açıklaması yapılmıştır :

Patlamaya karşı korunmuş cihazların özel tiplerinin büyük bakım, tamir ve çalışır duruma getirilmesinde karşılaşılan işlemlerden sorumlu olan “sorumlu kişiler”, en az aşağıda belirtilen hususlara sahip olmalıdır:

• Zanaatkar seviyesi veya daha üst bir seviyede ilgili elektrik ve makina mühendisliği anlayışında olmak,

• Patlamaya karşı koruma prensipleri ve tekniklerinin uygulanması konusunda bilgili olmak,

• Mühendislikle ilgili projelerin yorumlanması ve değerlendirilmesi hususunda bilgili ve yetenekli olmak,

• Bilinen miktarları ölçmek için uygulamalı ölçme bilimi yeterlikleri dahil, ölçme işlemlerine alışkın olmak,

• Patlamaya karşı koruma alanındaki ilgili standardların anlayış ve çalışma bilgisine sahip olmak,

• Kalibrasyon aleti ve ölçmedeki izlenebilirlik prensipleri dahil, kalite güvence ile ilgili temel bilgiye sahip

olmak.

​

Bu tür kişiler, görevlendirildikleri yeterlik alanlarında büyük bakım, tamir ve çalışır duruma getirme işlemlerine katılımlarını sınırlamalı ve uzman tavsiyesi olmaksızın patlamaya karşı korunmuş cihazın modifikasyonu ile ilgili kendi başlarına faaliyette bulunmamalıdır.

​

B.2.2'de ise bakım elemanları ile ilgili düzenleme getirilmiştir. Bakım elemanları, görevlerini gerçekleştirmek için gerekli olduğu kadar aşağıda belirtilen hususlara sahip olmalıdır:

​

• Koruma tiplerinin genel prensipleri ve işarteleme ile ilgili bilgi sahibi olmak,

• Korumayı etkileyen cihaz tasarımı ile ilgili hususlar hakkında bilgi sahibi olmak,

• Bu standarddaki ilgili bölümlere ait olarak muayene ve deney hakkında bilgi sahibi olmak,

• İmalatçı tarafından onaylanan değiştirme parçaları ve bileşenleri tanıtmak için yetenekli olmak,

• Bu standardda belirtilen tamir işlemlerinde kullanılacak özel tekniklere alışkın olmak.

​

Yeterlikler, kişilerin ilgili olduğu patlamaya karşı koruma tekniklerinin her birine uygulanmalıdır. Örneğin, kişinin, sadece Ex “d” motorlarının tamiri ve büyük bakımı alanında yetkili olması ve Ex “d” anahtarlama düzeni veya Ex “e” motorlarının tamiri konusunda tam olarak yetkili olmaması mümkündür. Böyle durumlarda, tamir sevisi yönetimi, bu hususu kendi dokümantasyon sisteminde belirtmelidir.

​

B.3.3'de ise bakım elemanı, kendi yeterliklerini gösterebilmeli ve koruma tipleri ve/veya ilgili cihaz tiplerine ait madde B.2.2’de belirtilen bilgi birikimi ve deneyim hususundaki kuralların elde edilmesine imkan sağlamalıdır denmektedir.

​

Bakım elemanları, ayrıca:

​

• Madde 4.4.1.5.1’de belirtilen dokümantasyonun sağlanabilirliğinde ve kullanılmasında,

• Madde 4.4.1.5.2’de belirtildiği gibi görev raporlarının kullanıcıya oluşturulmasında,

• Madde 4.4.1.5.3’te belirtildiği gibi tamir servisi kayıtlarının oluşturulmasında ve kullanılmasında,

kendi yeterliklerini gösterebilmelidir.

​

B.4'de ise "Değerlendirme"nin nasıl olması gerektiği açıklanmıştır. Buna göre sorumlu kişiler ve bakımcıların yeterliği, bu kişilerin:

​

• İşin kapsamı için gerekli olan yeterli deneyimlere sahip olduğuna,

• Belirtilen faaliyetler aralığı boyunca yetenekli olarak hareket edebildiğine,

• Konu ile ilgili bilgi birikimi ve anlayışı destekleyen yeteneğe sahip olduğuna

dair yeterli kanıta dayanılarak, Madde 4.4.1.3’e göre aralıklarla doğrulanmalı ve belirlenmelidir.

​

Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik (2014/34/EU)'ne Göre;

​

Ekipmanlar İçin Ön Gözlemler 

Hızla değişebilen teknolojik bilgi mümkün olduğunca dikkate alınmalı ve hemen kullanılmalıdır. B. 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen cihazlar için temel sağlık ve güvenlik gerekleri, sadece patlama riskleri açısından emniyetli ve güvenilir çalışmaları için gerekli olmaları halinde geçerlidir. 

Özel kontrol ve bakım şartları

Özel kontrol ve bakım şartlarına tâbi teçhizat ve koruyucu sistemleri, bu şartlar göz önünde bulundurularak tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.

​

Talimatlar 

Tüm teçhizat ve koruyucu sistemlerle birlikte talimatlar bulunmalıdır, bu talimatlar en az aşağıdaki ayrıntıları içermelidir:

• Parti veya seri numarası hariç (bu Ek`in Madde1.0.5`ine bakınız), bakımı kolaylaştıracak uygun ilave bilgiler (örneğin; ithalatçının, tamircinin ve benzeri adresi) ile birlikte teçhizat veya koruyucu sistemler üzerinde işaretli bulunan bilgilerin tekrarı,

•  Güvenlik için talimatlar:

•  Hizmete sunma,

•  Kullanım,

•  Montaj ve demontaj,

•  Bakım (servis ve acil durumda tamir),

• Kurulum,

• Ayar,

• Gerektiğinde, basınç güvenlik tertibatlarının ön tarafındaki tehlike alanlarının gösterilmesi,

•  Gerektiğinde, eğitim talimatları,

•  Herhangi bir şüphe halinde belli bir kategorideki bir teçhizatın veya bir koruyucu sistemin istenen alanda beklenen işletme şartları altında emniyetli bir şekilde kullanılıp kullanılamayacağına dair karar alınmasını sağlayan detaylar,

• Elektrik ve basınç parametreleri, azami yüzey sıcaklıkları ve diğer kritik değerler, 

• Gerektiğinde, tecrübelerin gösterdiği muhtemel yanlış kullanımlar ile ilgili oluşabilir hususlar da dâhil olmak üzere özel kullanım şartları, 

•  Gerektiğinde, teçhizat veya koruyucu sisteme takılabilir olan parçaların temel özellikleri.

​

Talimatlar, özellikle emniyetle ilgili tüm faydalı talimatlarla birlikte kullanım için gerekli çizimleri ve diyagramları, bakım, muayene, doğru çalışma kontrolleri ve uygun olduğu takdirde teçhizatın veya koruyucu sistemin tamirini içermelidir. Teçhizat veya koruyucu sistemi açıklayan literatür, güvenlik konularıyla ilgili talimatlara ters düşmemelidir.

​

Malzemelerin Seçimi :

​

Teçhizat ve koruyucu sistemlerin yapımında kullanılan malzemeler, öngörülebilen işletme gerilmeleri dikkate alınarak, patlamaya yol açmamalıdır. Üretici tarafından belirtilen işletme şartlarının sınırları dâhilinde kullanılan malzemelerle muhtemel patlayıcı ortamın bileşenleri arasında patlamaya karşı korunma özelliğini bozabilecek bir reaksiyon oluşmamalıdır.

​

Malzemeler, özelliklerinde tahmin edilebilen değişiklikler ve diğer malzemelerle uyumu; özellikle, malzemenin korozyon ve aşınma direnci, elektrik iletkenliği, mekanik mukavemeti, yaşlanma direnci ve sıcaklık değişimlerinin etkileri yeterince dikkate alınması nedeniyle sağlanan korunmanın azalmasına yol açmayacak şekilde seçilmelidir. 

Tasarım ve Yapım :

Teçhizat ve koruyucu sistemler, öngörülen ömürleri boyunca emniyetli bir şekilde çalıştırılabilmesi için, patlamaya karşı korunma hakkındaki teknolojik bilgi gerektiği şekilde dikkate alınarak tasarımlanmalı ve imal edilmelidir. Teçhizata ve koruyucu sistemlere dahil edilecek veya teçhizatta yedek parça olarak kullanılacak parçalar, üreticinin talimatlarına uygun olarak monte edildiğinde, patlamaya karşı korunma amacı doğrultusunda emniyetli çalışacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir. 

​

 Diğer Tehlikelere Karşı Korunma :

 Teçhizat ve koruyucu sistemler, aşağıdakileri sağlayacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir:

• Doğrudan ya da dolaylı temas yoluyla ortaya çıkabilecek fiziksel yaralanma veya diğer zararları önlemek, 

•  Erişilebilen parçalarda tehlikeye yol açabilecek yüzey sıcaklıklarının veya radyasyonun oluşmamasını sağlamak,

•  Tecrübe ile ortaya çıkan elektriksel olmayan tehlikeleri ortadan kaldırmak, 

•  Öngörülebilen aşırı yük şartlarının tehlikeli durumlara yol açmamasını sağlamak.

​

Teçhizat ve koruyucu sistemler için, bu maddede belirtilen riskler tamamen veya kısmen Avrupa Birliği mevzuatına dayanan diğer yönetmeliklerin kapsamında olması halinde, bu özel yönetmeliklerin böyle teçhizat ve koruyucu sistemler ve böyle riskler üzerine uygulandığı takdirde bu Yönetmelik uygulanmaz veya uygulanması sona erer. 

Tüm çalışmalarımız hakkında detaylı fikir sahibi olabilmek maksadı ile Makale ve Blog bölümünü inceleyiniz.