SPAR-H Yöntemi Nedir?

​

ABD Nükleer Düzenleme Komisyonu (NRC), Idaho Ulusal Laboratuvarı (INL) ile birlikte, 1994 yılında Kaza Tesis Analizi Risk Modelini (ASP/SPAR) geliştirdi. Nükleer santral (NGS) modellerinin geliştirilmesinde kullanılan insan güvenilirlik analizi (HRA) yöntemidir. Saha testlerinde kazanılan deneyime dayanarak, bu yöntem 1999 yılında güncellenmiştir.

​

Standart Tesis Analizi Risk-İnsan Güvenilirliği Analizi yöntemi için SPAR-H olarak yeniden adlandırılmıştır. O zamandan bu yana NRC personeli analistleri, risk bilgisine dayalı entegre bir operatör performans ölçüsünün geliştirilmesi için bu yöntemi kullanmaktadır.

​

​SPAR-H Yöntemi Nasıl uygulanır?

​

SPAR-H yöntemi hariç, yöntemlerin çoğu HEP'in yani İnsan Hatası Olasılığının tahminine yönelik nicel yaklaşım olarak sunulmaktadır. SPAR-H yöntemi HEP'i hem niteliksel hem de niceliksel olarak tahmin etmektedir.

SPAR-H yaklaşımı, olasılığı teşhis başarısızlıklarından ve eylem başarısızlıklarından gelen katkılara ayrıştırır, performans şekillendirici faktörleri (PSF'ler) kullanarak insan hatası olaylarıyla ilişkili bağlamı açıklar ve temel bir İnsan Hata Olasılığını (HEP) ayarlamak için bağımlılık atamasını kullanır. Yöntem, insan performansını etkileyen sekiz PSF kullanılmaktadır. PSF, performansı olumlu veya olumsuz yönde etkileme potansiyeline sahip çevresel faktörler, kişisel veya faaliyetlere yönelik faktörlerdir.

Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmeliğe Göre Büyük Kaza Senaryo Dokümanı Tebliği
​
Yükümlülükler:

​

Alt veya üst seviyeli bir kuruluşun işletmecisi, belirtilen biçim ve genel kurallara uyarak ve asgari gerekleri yerine getirerek büyük kaza senaryo dokümanını hazırlar veya hazırlatır. Büyük kaza senaryo dokümanı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na gönderilmez, kuruluşta muhafaza edilir.

​

 

Ek-1 BÜYÜK KAZA SENARYO DOKÜMANININ BİÇİMİ VE GENEL KURALLARI
8.3 Operatör hataları

Operatörün kök neden olduğu ya da operatör müdahalesinin yer aldığı büyük kaza senaryolarının meydana gelme frekanslarının hesaplanmasında operatörün hata yapma olasılığı analiz edilir.
Bu bölümde yer alan 8.3 kapsamındaki operatörün hata yapma olasılığı;
a) Operatörün kök neden olduğu hesaplamalarda en az “0,01”,
b) Operatör müdahalesinin yer aldığı hesaplamalarda en az “0,1” olarak,
değerlendirilir. Bundan daha düşük olasılık verileri hesaplamalarda dikkate alınamaz. 

​

BÜYÜK KAZA SENARYO DOKÜMANINA İLİŞKİN ASGARİ GEREKLER:

​

• Büyük kaza senaryo dokümanı ekibi: Senaryo dokümanı hazırlamak için bir ekip oluşturulmalıdır.

• Senaryoların hazırlanması adımları: Tehlikeli maddelerin belirlenmesi ve sınıflandırılması, tehlikeli ekipmanların belirlenmesi, dahili tehlikelerin tanımlanması, harici tehlikelerin tanımlanması, büyük kaza senaryolarının oluşturulması, analizi ve değerlendirilmesi gibi adımlar izlenir.

• Tehlikeli maddelerin belirlenmesi ve sınıflandırılması: Tehlikeli maddeler tanımlanır ve sınıflandırılır. SEA Yönetmeliği esas alınır.

• Tehlikeli ekipmanların belirlenmesi: Tehlikeli ekipmanlar belirlenir ve listelenir.

• Dahili tehlikelerin tanımlanması: Tehlikeli ekipmanlara ilişkin dahili tehlikeler tanımlanır.

• Harici tehlikelerin tanımlanması: Kuruluşun çevresindeki harici tehlikeler tanımlanır.

• Büyük kaza senaryolarının oluşturulması, analizi ve değerlendirilmesi: Senaryolar oluşturulur, frekansları hesaplanır, sınır değerlerle karşılaştırılır ve gerekli tedbirler kararlaştırılır.

• Diğer hususlar: Kritik ekipmanlar, frekans hesaplama yöntemleri, operatör hataları, bağımsızlık ve etkinlik prensipleri gibi diğer önemli hususlar belirtilir.

 

Büyük kaza senaryo dokümanının hazırlanması için izlenmesi gereken adımlar aşağıda detaylı bir şekilde açıklanmıştır:

​

Adım 1: Tehlikeli Maddelerin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması

​

Adım 2: Tehlikeli Ekipmanların Belirlenmesi

​

Adım 3: Dahili Tehlikelerin Tanımlanması

​

Adım 4: Harici Tehlikelerin Tanımlanması

​

Adım 5: Büyük Kaza Senaryolarının Oluşturulması, Analizi ve Değerlendirilmesi

​

Bu belgede, "Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik" gerekliliklerine uygun olarak büyük kaza senaryo dokümanının nasıl hazırlanması gerektiği ve büyük endüstriyel kaza frekansının sınır değeri belirtilmektedir.

​

Büyük Endüstriyel Kaza Frekansının Sınır Değeri :

 

İşletmeci, büyük kazalara sebep olabilecek tehlikeli ekipmanlar için her bir büyük endüstriyel kaza senaryosunun meydana gelme frekansını 1x10-4/yıl veya daha düşük bir değere indirir.

Bu belge, büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması amacıyla bir işletmenin bu yönetmeliklere uygun olarak büyük kaza senaryo dokümanını nasıl hazırlaması gerektiğini ve ne tür değerlerin hedeflendiğini açıklar.

​

Kantitatif Risk Değerlendirme ve GYS hakkında detaylı fikir sahibi olabilmek maksadı ile Makale ve Blog bölümünü inceleyiniz.